Azərbaycanda indi ən geniş inkişaf tapmış biznes sahələrindən biri təhsildir. Formal olaraq dövlətin nəzarətində olan, büdcədən “bir ətək” pul götürən, bundan başqa ödənişli əsasla tələbə qəbul edib, sonra təhsil dövründə hər semestrin axırında tələbələrin “dərisini soyaraq” küllü miqdarda pul qazanan bu sahə nədənsə diqqət mərkəzinə yalnız qəbul testləri dövrü gəlir. Aparılan aldadıcı tədbirlər nəticəsində xalq aldadılır və ictimai fikir qəsdən qəbul testlərinə yönəldilir. Nəticədə narazılıqlar yalnız testlərin aparılması şəraitindən, ayrı-ayrı nəzarətçilərdən və s. olduğu ortaya çıxır. Bu metoda təbliğatda yönəltmə, fikri mətləbdən yayındırma üsulu deyilir.

Son bir neçə ildə müşahidə edirik ki, TQDK Təhsil Nazirliyini tənqid edərək abutruientlərin hazırlıq səviyyəsinin aşağı olmasını bildirir və keçid balının azaldılmasını bununla izah edir. Təhsil Nazirliyi isə öz növbəsində TQDK-nı qəbul testlərinin xüsusilə çətinləşdirilməsində günahlandırır. Bununla da məsələ həll olunmuş hesab edilir. Keçid balları azaldılaraq universitetlərin qəbul planları doldurulur. Yəni TQDK və Təhsil nazirliyi “toplananların yerini dəyişəndə cəm dəyişmir” prinsipinə görə öz gəlirlərindən heç nə itirmir.

Bəs kim itirir? Sual primitiv olsa da çox aktualdır. Hər şeydən əvvəl tələbələr həyatının 4 ilini boş-boş gedib gəlməyə və simasını itirmiş bir çox müəllimin boş-boş söz-söhbətinə həsr edir. Valideynlər isə min bir zəhmət hesabına yığıb topladığı pulunu və hər semestrin axırında müəllimlərlə çənə-boğaz edərək sağlamlığını itirir.

İndi bizdə təhsilin səviyyəsi göz qabağındadır. Daha doğrusu, səviyyə o qədər aşağıdır ki, heç görünmür. Repititorların gərgin əməyi və şagirdlərin fədəkarlığı nəticəsində qəbul testləri zamanı  alınan yüksək nəticələri TN öz adına çıxaraq öz yarıtmaz işini ört-basdır etməyə müəyyən dərəcədə nail ola bilir. Amma ali təhsilin nəticələrinə heç cür başqa don geyindirmək mümkün deyil. Minlərlə diplomlu gənc işsiz qaldığı halda aparıcı şirkətlərin işə götürmək  üçün təşkil etdiyi testlərdən keçə bilmir. Halbuki qardaş Türkiyədə ali təhsil alanlar bu testlərin öhdəsindən asanlıqla gələrək işlə təmin olunurlar.

Respublikamızda işləyən xarici şirkətlər dolayısı ilə bizim ali təhsil diplomlarını tanımırlar. Bu şirkətlər bunu ali təhsil almış mütəxəssislərin 90 faizinin bilik səviyyəsinin tələbləri ödəmədiyi ilə izah edirlər. Universitetlərdəki vəziyyət, təhsildəki rüşvətxorluq, əyintilər  bu halda bütün çılpaqlığı ilə görünür.

Maraqlıdır, görəsən insanlar nədən bir ətək pul verib balalarınin dörd il bu keyfiyyətsiz, yalnız adı olan universitetlərdə oxumasını bu qədər istəyir? “Oxutmuram, əl çəkin!” Keçən əsrin əvvəllərində rəhmətlik Sabirin övladlarını hər vəcdlə elmdən, təhsildən qoruyan atalarımızın dilindən dediyi bu sözlər o dövrün reallıqlarını ifadə edirdi. Yəqin ki, rəhmətlik bu gün sağ olsaydı  deyərdi: “Oxuduram, əl çəkin!”